Arachis hypogaea L.

Yerfıstığı (Arachis hypogaea), ülkemizde genellikle araşit veya Amerikan fıstığı adıyla bilinen ve çerezlik olarak tüketilen önemli bir tarım ürünüdür. Tohumları çoğunlukla doğrudan veya kavrularak, soslanarak tüketilmekte ya da fıstık ezmesi olarak kahvaltıda değerlendirilmektedir. Dünya genelinde olduğu gibi yağlı tohum bitkisi olarak değerlendirilmesi Türkiye’de yaygın değildir.

Kökeni Güney Amerika olan yerfıstığı, Amerika’nın keşfinden sonra Eski Dünya’ya aktarılan tarımsal ürünler arasında yer alır. Arkeobotanik bulgulara göre özellikle Brezilya ve Peru çevresinde MÖ 1000’li yıllarda kültüre alınmıştır. Türkiye’ye gelişiyle ilgili kesin veriler olmasa da Trakya üzerinden giriş yaptığı ve zamanla Güney Marmara, Ege kıyıları ve en yoğun üretimin gerçekleştiği Akdeniz Bölgesi’ne yayıldığı düşünülmektedir. Ülkemizdeki yerfıstığı tarımıyla ilgili en somut bilgi, 1935 yılında Antalya Sıcak İklim Nebatları Islah İstasyonu’nda yapılan ilk deneme ekimidir.

Burcu Baraner Kutluğ: “İstanbul’da yerfıstığı bulmanın imkânsız olduğunu düşündüm ama bir yanda sergi hazırlığı öte yanda çizim yapmak için bir yer fıstığına ihtiyacım vardı. Hemen Türkiye'deki fıstık fabrikalarını telefonla aramaya başladım ama ne yazık ki on tanesi de ‘mümkün değil’ dedi. Üzüntüm gittikçe büyüdü, dostlarıma dert yandım, belki bir yerlerden bulabiliriz diye... Ama nafile, hiçbir şey bulamadım. Sosyal medya aracılığı ile taze yerfıstığı paylaşanlara yazdım ama sonuç yine hüsrandı. Sonra bir fabrikadan geri dönüş aldım. ‘Ne yapacaksınız?’ diye sordular. ‘Çizeceğim,’ dedim. Cevap beklediğimden farklıydı, ‘Sizi anlıyorum,’ dedi ses, ‘Benim de oğlum resim yapıyor, adresinizi gönderin, size bulup göndereceğim.’ Hiç tanımadığım biri, sanat sevgisini ve bu işin anlamını nasıl da içten kavramıştı. Şaşkınlık içinde bir mucize gibi sevindim. Ve nihayet, uzun yollardan gelen yerfıstığı çizimi tamamlandığında sanatın gücüne inanarak o kişiye mutlulukla göndereceğim. İşte, yakın zamanda yaşadığım en tatlı sanat hikayem…”