Crocus sativus L.

Anadolu’da safran ya da yöresel olarak zafaran adıyla bilinen bu bitki, tarih boyunca yalnızca bir baharat değil aynı zamanda şifa, estetik ve anlam yüklenen bir simge olarak değer görmüştür. Özellikle Karabük’ün Safranbolu ilçesi, adını bu bitkiden alır ve safran üretimiyle ün kazanmıştır. Bitkinin çiçeklerinden elde edilen üç telli kırmızı dişi organlar, sabahın erken saatlerinde, çiçek henüz tam açmadan tek tek elle toplanır. Bu zahmetli iş, çoğunlukla kadınların ince ve sabırlı elleriyle gerçekleştirilir. 150 bin çiçekten yalnızca 1 kilogram kuru safran elde edilebilmesi, bu bitkiye verilen emeği ve nadirliğini ortaya koyar. Pilav, şerbet, lokum gibi yiyeceklerde; sabun, kolonya ve kumaş boyamada kullanılırken bazı yörelerde yeni doğan bebeklerin yastıklarına nazardan korusun diye serpiştirilirdi. Çayı sakinleştirici ve bağışıklık sistemini güçlendirici olarak kullanılır. Osmanlı saray mutfağının en kıymetli baharatlarından biri olan safran, halk arasında tılsımlı gücüyle de bilinir. Günümüzde Safranbolu safranı coğrafi işaretle koruma altındadır; az miktarda üretilmesine rağmen yüksek fiyatıyla iç ve dış pazarda en değerli ürünlerden biridir. Bugün hâlâ sınırlı coğrafyada yetişmesine rağmen safran, Anadolu’nun tarihî, kültürel ve ekonomik anlatısında özel bir yere sahiptir.

Sevil Mehdi: “Çiçeğinin zarifliğiyle beni etkileyen bir bitki ama tercih sebebim çiçeğinin güzelliği değil sadece. Bu çiçeğin Albenisi var. Kırmızı, Al; kayıtsız kalamadığımız, cazibenin ve çekiciliğin rengi diyebileceğimiz, her durum ve şartta varlığını nazikçe gözümüze gözümüze tutan renk!

Biliriz ki bitkilerden çeşitli sebep ve yöntemlerle birçok renk elde edilir. Köklerinden, yaprağından, çiçeğinden ve hatta gövdesinden renk elde edilen bitkiler var. Üreme sisteminden, dişi organlarından renk elde edilen ve üstelik elde edilen bu alımlı kırmızı rengi veren kaç bitki olabilir.

İşte bu yüzden ben ona hayret ve hayranlıkla yaklaştım, sevgi ile resmettim ve ona ‘Dişiliğin Rengi’ dedim. Resmimin içerisine de orijinal safran mürekkebi ile isimlerimizi yazdım ki gerçek (dişiliğin) rengini seyirciye yansıtabileyim.”